Interwał w teorii muzyki oznacza różnicę wysokości między dwoma dźwiękami, a pisząc prościej - muzyczną "odległość" między nimi.
Grając dowolne dwa dźwięki - jeden z nich zazwyczaj brzmi niżej, a drugi - wyżej, prawda? Wyjątkiem jest sytuacja, gdy zagramy lub zaśpiewamy dwa dźwięki o tej samej wysokości (wówczas muzyczna "odległość" między nimi jest zerowa). O co chodzi?
Gdy mówimy o czymkolwiek jak o "różnicy" czy o "odległości", to mamy na myśli coś, co chcemy policzyć lub zmierzyć... Na przykład...
Jaka jest różnica między wysokością siedziska przeznaczonego dla dziecka sześcioletniego i dla dorosłego? Jaka jest odległość od domu do najbliższego sklepu muzycznego? Aby odpowiedzieć na tego typu pytania musimy podać konkretną miarę. W przypadku pytania o wysokość siedziska - może nią być 1 centymetr. Natomiast mierząc drogę z domu do sklepu muzycznego... możemy przyjać za miarę 1 kilometr (chyba, że mamy naprawdę blisko, to za miarę może posłużyć nawet nasz krok - choć taki pomiar będzie wówczas mało dokładny :P).
Gdy chcemy poznać muzyczną odległość między dwoma dźwiękami, stosujemy miarę tzw. półtonu. Postaram się wyjaśnić, co to słowo oznacza...
Półton to najmniejsza odległość między dwoma dźwiękami (oczywiście mam tutaj na myśli układ dźwięków, z którym mamy do czynienia w gitarze, czy też w pianinie).
Półton jest niczym innym, jak miarą interwału. Pisząc inaczej - interwał (a więc odległość między dwoma dźwiękami) możemy "zmierzyć" i wyrazić na pomocą ilości półtonów.
Obrazowo - jeden półton na gitarze utworzą dwa dźwięki, które występują np. na sąsiadujących ze sobą progach, na tej samej strunie.
Jeśli weźmiemy dla przykładu strunę G3, to dźwięki znajdujące się na progach piątym (dźwięk C) i szóstym (dźwięk C#) utworzą jeden półton. Dźwięk struny E1 oraz ten, znajdujący się na jej pierwszym progu (dźwięk F) - również utworzą jeden półton. Dźwięk D, znajdujący się np. na dziesiątym progu struny E6, utworzy jeden półton z dźwiękiem D# - znajdującym się na progu jedenastym, na tej samej strunie. Dźwięk o pół-tonu wyższy od dźwięku A, znajdującego się np. na drugim progu na strunie G3 - zagramy na progu trzecim, na tej samej strunie. Dźwiękiem o pół-tonu niższym od dźwięku G# (na czwartym progu, na strunie E1), będzie dźwięk G (na trzecim progu,na strunie E1).
Jeśli nazwy dźwięków jeszcze nie za wiele Tobie mówią, to zwróć uwagę na sąsiadujące ze sobą czerwone kropki widoczne na zilustrowanym wyżej gryfie. Odzwierciedlają one pary dźwięków, znajdujące się w odległości jednego półtonu. Myślę, że w tym momencie wyjaśnienie znaczenia słowa "półton" mamy za sobą...
Wróćmy zatem do tematu artykułu... Interwał... Po co to komu? Otóż grając akordy, grasz konkretne dźwięki oddalone od siebie o ściśle określone interwały. Jeśli chcesz rozumieć zapis akordu, np. C7/9 lub A13, a przede wszystkim z łatwością zagrać te czy inne akordy bez konieczności uczenia się rozmieszczenia ich dźwięków na gryfie na pamięć - poznaj interwały, które tworzą dany typ akordu... Jeśli chcesz "słyszeć", jakie akordy są grane w Twojej ulubonej piosence i po prostu ją zagrać na gitarze ze słuchu - znajomość interwałów w praktyce (a więc ich "słyszenie") bardzo w tym pomoże... Jeśli komponujesz własne piosenki, grasz jakiś akord i nie masz pojęcia jak go zapisać - znajomość interwałów i zasad budowy akordów na pewno nie zaszkodzi. Jeśli chcesz wiedzieć, co Twój ulubiony gitarzysta ma na myśli mówiac, że ćwiczy słuch, technikę i artykulację grając np. skale "tercjami", "kwintami" czy "septymami"... Poznaj najpierw same interwały. To podstawa wielu zasad funkcjonujących w muzyce. Zasady te oczywiście można łamać, czasem nawet jest to wręcz wskazane, ale aby to robić - warto najpierw te zasady poznać...
Do dzieła! Poniżej przedstawiam zestawienie interwałów, oraz określam ilość tworzących je półtonów. Jak widać, są różne interwały.
Ich nazwy pochodzą od łacińskich nazw liczebników...
Każdego interwału warto się uczyć osobno, kojarząc jego brzmienie ze znaną melodią lub z rozmieszczeniem dźwięków na gryfie gitary czy klawiaturze pianina.
Stopień w skali - Nazwa interwału - Ilość półtonów:
- 1 - PRYMA - 0
- 2 - SEKUNDA MAŁA - 1 półton
- 2 - SEKUNDA WIELKA - 2 półtony
- 3 - TERCJA MAŁA - 3 półtony
- 3 - TERCJA WIELKA - 4 półtony
- 4 - KWARTA - 5 półtonów
- 4# / 5b - TRYTON - 6 półtonów
- 5 - KWINTA - 7 półtonów
- 5# - KWINTA ZWIĘKSZONA - 8 półtonów
- 6 - SEKSTA MAŁA - 8 półtonów
- 6 - SEKSTA WIELKA - 9 półtonów
- 7 - SEPTYMA MAŁA - 10 półtonów
- 7 - SEPTYMA WIELKA - 11 półtonów
- 8 - OKTAWA - 12 półtonów
- 9b - NONA ZMNIEJSZONA - 13 półtonów
- 9 - NONA - 14 półtonów
- 9# - NONA ZWIĘKSZONA - 15 półtonów
- 10 - DECYMA - odległość oktawy i tercji (małej - 15 półtonów, wielkiej - 16 półtonów)
- 11 - UNDECYMA - odległość oktawy i kwarty - 17 półtonów
- OKTAWA + TRYTON - 18 półtonów
- 12 - DUODECYCMA - odległość oktawy i kwinty - 19 półtonów
- 13 - TERCDECYMA - odległość oktawy i seksty (małej - 20 półtonów, wielkiej - 21 półtonów)
- 14 - KWARTDECYMA - odległość oktawy i septymy (małej - 22 półtony, wielkiej - 23 półtony)
- 15 - KWINTDECYMA - odległość dwóch oktaw - 24 półtony
Doskonale zdaję sobie sprawę z tego, że powyższa lista interwałów do opanowania nie wygląda zachęcająco. Jeśli dodać jeszcze do tego fakt, że nie całkiem wiemy, czemu ma to służyć - to tym bardziej będziemy na przysłowiowe "nie" ... Ale spokojnie! Przedstawienie każdego interwału to temat na osobne artykuły, które znajdą swoje miejsce w dziale "Elementarz", poznasz kilka przykładów zastosowania każdego z interwałów, a także sposobów na jego opanowanie w praktyce. Śledząc materiały pojawiające się m.in. w działach "Gamy i Skale" oraz "Akordy i Harmonia" - w końcu "usłyszysz" i zrozumiesz istotę muzycznych interwałów.
Poznaliśmy definicję interwału oraz jego miary - czyli półtonu, a także nazwy różnych interwałów... To dobry początek, aby zrobić krok naprzód w poznawaniu podstawowych zasad teorii muzyki, a przede wszystkim - w odnajdywaniu ich w praktyce...